Czynniki uważności
SD – Świadome Działanie (Acting with Awareness) – działanie ze świadomością tego, co się robi w danej chwili (przeciwieństwo funkcjonowania jak na „automatycznym pilocie”, w którym człowiek nie wie, co robi, jak i dlaczego)
NS – Nieosądzanie (Nonjudging) – nieosądzająca i nieoceniająca obserwacja myśli, emocji i wrażeń sensualnych pojawiających się w obszarze uwagi (przeciwieństwem są powtarzające się cykle ruminacyjne o charakterze osądzającym oraz autokrytycznym)
OP – Opisywanie (Describe) –umiejętność zdystansowanego oglądu – przewijających się przez świadomość – elementów doświadczenia wraz ze zdolnością do ich nazywania (labeling)
Zaawansowanie w medytacji
Obserwacja (charakterystyczna zwłaszcza dla początkowych etapów) oznacza poszerzoną wrażliwość na doznania zewnętrzne i wewnętrzne, która stanowi skutek nabrania wprawy w technikach koncentracji (wytrenowana umiejętność zatrzymywania procesów wędrowania myśli), która związana jest z poprawą jakości procesów uwagi, zwłaszcza w zakresie czujności oraz monitorowania różnorodnych bodźców.
Niereaktywność (charakterystyczna dla późniejszych etapów) to nabyta zdolność uwagi do postrzegania doświadczenia, która jest wolna od uprzedzeń i dyskryminacji (określana bywa czasem pojęciem spokoju) charakteryzująca się wprawą w reorientacji procesów uwagi (nie wymaga dużego wysiłku).
Decentracja (charakterystyczna dla najwyższego poziomu) inaczej metakognitywna świadomość (zdolność oddzielenia poczucia siebie od swoich myśli oraz uczuć), czyli poszerzona zdolność do wglądu w siebie wynikająca z posiadania dystansu do siebie połączona z akceptacją pełni doświadczenia (pogłębiona empatia jako skutek).
Normy
Poniżej zamieszczono wyniki badań porównawczych przeprowadzone na pond 1000-osobowej grupie a dotyczące zarówno osób stosujących różne praktyki medytacyjne (buddyjskie, chrześcijańskie, jogę, Medytację Transcendentalną, Tai Chi oraz oczywiście uważność) i duchowe (modlitwa), jak i tych niepraktykujących. W badaniach wykorzystano Skróconą Wersję Pięciowymiarowego Kwestionariusza Uważności SW PKU (polska adaptacja Radoń, 2014 oraz Radoń i Rydzewska, 2018) oraz Kwestionariusz Zdolności do Bycia Uważnym KZBU oraz Kwestionariusz Zaawansowania w Uważności KZU (testy niepublikowane o sprawdzonej wartości psychometrycznej).
Średnie, odchylenia i normy SW PKU
|
|
NR |
OB |
SD |
OP |
NS |
Średnia |
3,04 |
3,48 |
3,21 |
3,28 |
3,23 |
Odchylenie |
,73 |
,80 |
,77 |
,63 |
,72 |
Centyle |
30 |
2,60 |
3,00 |
2,80 |
3,00 |
2,80 |
70 |
3,40 |
4,00 |
3,60 |
3,60 |
3,60 |
NR – Niereaktywność, OB – Obserwacja, SD – Świadome Działanie, OP – Opisywanie, NS – Nieosądzanie (opis i charakterystyka psychologiczna czynników znajduje się poniżej – ponad wykresami)
Tymczasowe normy na przykładzie Niereaktywności:
1) wynik normalny (pomiędzy centylem 30 a 70) w przypadku NR znajduje się w przedziale pomiędzy 2,60 a 3,40
2) niska niereaktywność (wysoka reaktywność) < 2,60
3) wysoka niereaktywność >3,40.
4) bardzo niska niereaktywność (bardzo wysoka reaktywność) = średnia-2 odchylenia tj.< 1,58
5) bardzo wysoka niereaktywność (bardzo niska reaktywność) = średnia + 2 odchylenia, tj. >4,50
Średnie, odchylenia i normy KZBU i KZU |
|
ŚD |
OP |
NS |
OB |
NR |
DC |
Średnia |
3,55 |
3,73 |
3,60 |
3,94 |
3,02 |
3,21 |
Odchylenie |
,74 |
,81 |
,91 |
,68 |
,84 |
,84 |
Centyle |
30 |
3,20 |
3,40 |
3,00 |
3,60 |
2,50 |
2,67 |
70 |
4,00 |
4,20 |
4,20 |
4,40 |
3,50 |
3,72 |
SD – Świadome Działanie, OP – Opisywanie, NS – Nieosądzanie, OB – Obserwacja, NR – Niereaktywność, DC- Decentracja (opis i charakterystyka psychologiczna czynników znajduje się poniżej – ponad wykresami)
Tymczasowe normy (wynik normalny znajduje się pomiędzy centylem 30 a 70)
Zaprezentowane poniżej wykresy to owoc wstępnego opracowania wyników badań, które będą stanowiły bazę aktualnie opracowywanej książki na temat efektywności praktykowanie różnych technik medytacji. Celem tej książki będzie wykazanie tej techniki (albo strategii), która jest najbardziej efektywna oraz pokazania jakie są kluczowe mechanizmy decydujące o pozytywnej efektywności oraz jakie ją osłabiają (najczęstsze błędy i nieporozumienie dotyczące praktykowania).