Charakterystyka

1. Osobowość paranoiczna

1) podejrzewanie, bez wystarczającej podsta­wy, że inni wykorzystują jednostkę, szko­dzą lub oszukują ją,

2) nadmierne zajmowanie się nieuzasadnio­nymi wątpliwościami na temat lojalności i zaufania ze strony przyjaciół lub współpracowników,

3) przejawianie oporu wobec okazywania innym zaufania z powodu obawy, że przekazywane informacje zostaną użyte złośliwie przeciwko niej,

4) dopatrywanie się ukrytych intencji, jak poniżenie lub zagrożenie, w obojętnych wypowiedziach lub wydarzeniach,

5) uporczywe okazywanie urazy (np. nie mo­że przebaczyć doznanej zniewagi, krzyw­dy czy lekceważenia),

6) dopatrywanie się ataków pod adresem swego charakteru czy dobrej opinii ze strony innych, którzy nie mają takich intencji, oraz szybkie reagowanie gnie­wem lub kontratakiem,

7) okazywanie na bieżąco nieuzasadnionych podejrzeń dotyczących wierności małżon­ka lub partnera seksualnego.

2. Osobowość schizoidalna

1) brak motywacji lub zadowolenia w bliskich kontaktach międzyludzkich, włączając w to bycie członkiem określonej rodziny,

2) wybieranie samotnych form aktywności,

3) niewielkie zainteresowanie nawiązywa­niem stosunków o charakterze seksualnym,

4) brak satysfakcji z większości wykonywa­nych czynności,

5) brak bliskich przyjaciół lub osób zaufa­nych, z wyjątkiem najbliższych krewnych

6) reagowanie obojętnością na pochwały lub krytykę ze strony innych,

7) okazywanie chłodu uczuciowego, odosobnienia oraz płytkości emocjonalnej.

3. Osobowość schizotypalna

1) myśli odnoszące (wyłączając jednak urojenia odnoszące, ksobne),

2) dziwaczne przekonania i myślenie magiczne, które wpływają na zachowanie i są niezgodne z normami subkulturowymi (np. podejrzliwość, wiara w jasnowidztwo, telepatię lub „szósty zmysł”; u dzieci i młodzieży – dziwaczne fantazje i nadmierne zaabsorbowanie myślami),

3) niezwykłe spostrzeżenia, w tym złudzenia ustrojowe,

4) dziwaczne myślenie i mowa (np. wypowiedzi niezrozumiałe, okolicznościowe, metaforycz­ne, „przepracowane” lub stereotypowe),

5) podejrzliwość lub tworzenie paranoidalnych idei,

6) nieadekwatne lub „zduszone” emocje,

7) zachowanie lub wygląd oceniane jako dziwaczne, ekscentryczne lub osobliwe,

8) brak bliskich przyjaciół lub zaufanych osób innych niż najbliżsi krewni,

9) nadmierny lęk społeczny, który nie znika w miarę poznawania kogoś i związany jest raczej paranoidalnymi obawami niż negatywną oceną siebie

4. Osobowość antyspołeczna

1) brak umiejętności dostosowywania się do norm społecznych, co potwierdzone jest zachowaniami łamiącymi prawo i stano­wiącymi podstawę do aresztowania,

2) skłonność do oszustwa przejawiająca się częstym stosowaniem kłamstwa, używa­niem fałszywych nazwisk oraz oszukiwaniem innych dla zysku lub przyjemności,

3) impulsywność oraz brak umiejętności planowania,

4) drażliwość i agresywność, widoczna w powtarzających się bójkach i napadach,

5) lekkomyślne lekceważenie bezpieczeństwa własnego i innych,

6) całkowita nieodpowiedzialność, wyraża­jąca się niezdolnością do systematycznej pracy i przestrzegania zobowiązań finansowych,

7) brak wyrzutów sumienia, co wyraża się obojętnością w takich sytuacjach, jak zra­nienie kogoś, złe traktowanie czy okradanie go.

5. Osobowość bordeline

1) dokonywanie rozpaczliwych prób mających na celu uniknięcie porzucenia przez innych: rzeczywistego lub wymyślonego,

2) powtarzanie się niestabilnych, choć intensywnych, relacji interpersonalnych charakteryzujących się zmiennością postaw pomiędzy idealizacją a depre­cjacją innych,

3) zaburzenia tożsamości charakteryzujące się wy­raźną i trwałą niestałością w zakresie obrazu sa­mego siebie i poczucia własnej wartości,

4) impulsywność co najmniej w 2 obszarach, które są potencjalnie szkodliwe dla podmiotu (np. nad­mierne wydatki, seks, nadużywanie substancji uzależniających, lekkomyślność podczas jazdy samochodem, przejadanie się),

5) powtarzające się zachowania samobójcze (próby, groźby) i samookaleczenia,

6) niestabilność afektywna zaznaczająca się zmien­nością nastroju (np. intensywna okresowa dysfo­ria, drażliwość lub lęk trwający zwykle kilka go­dzin, rzadko kilka dni),

7) chroniczne poczucie pustki,

8) nieuzasadniony intensywny gniew lub trudności z kontrolowaniem gniewu (np. częste okazywanie złości, przewlekły gniew, powtarzające się bójki)

9) przejściowe pojawianie się paranoidalnych myśli lub objawów dysocjacyjnych w sytuacjach.

6. Osobowość histrioniczna

1) obecność poczucia dyskomfortu w sytuacjach, w których dana osoba nie stanowi centrum uwagi innych,

2) występowanie w interakcjach z innymi zachowa­nia uwodzicielskiego i prowokacyjnego o zabar­wieniu seksualnym,

3) występowanie szybko zmieniających się i płytkich stanów emocjonalnych,

4) używanie swego wyglądu zewnętrznego do zwra­cania na siebie uwagi,

5) mówienie w sposób „impresjonistyczny”, pozba­wiony niezbędnych szczegółów

6) okazywanie dramatyzmu, teatralności i przesad­nego wyrażania emocji

7) sugestywność rozumiana jako łatwość ulegania innym ludziom lub okolicznościom,

8) uważanie relacji z innymi za bardziej głębokie niż są w rzeczywistości.

7. Osobowość narcystyczna

1) obecność wyolbrzymionego poczucia ważności (np. wyolbrzymianie sukcesów lub zdolno­ści, chęć bycia uznawanym za najlepszego bez odpowiednich osiągnięć),

2) nadmierne fantazjowanie o nieograniczonych sukcesach, władzy, świetności, piękności lub

idealnej miłości,

3) przekonanie, że jest się osobą „szczególną” i jedyną, która powinna mieć do czynienia z ludźmi o wysokim statusie społecznym, gdyż tylko oni mogą ją zrozumieć,

4) nadmierna potrzeba bycia podziwianym,

5) poczucie bycia uprzywilejowanym (np. nieuzasadnione oczekiwanie bycia traktowanym wyjątkowo, oczekiwanie na spełnienie wszystkich własnych wymagań),

6) eksploatowanie innych osób, np. wykorzystywanie innych do osiągnięcia własnych korzyści,

7) brak empatii powodujący, że dana osoba nie rozpoznaje lub nie identyfikuje się z uczuciami i potrzebami innych,

8) zazdroszczenie innym lub przekonanie, że inni zazdroszczą danej osobie,

9) okazywanie arogancji i wyniosłości w zachowaniu i postawach.

8. Osobowość unikająca

1) unikanie aktywności zawodowej wymagającej bliższych kontaktów z ludźmi,

2) unikanie wchodzenia w związki z ludźmi, dopóki nie ma pewności, iż polubią oni daną osobę,

3) okazywanie powściągliwości wobec intymnych relacji z innymi z powodu obawy przed za­wstydzeniem lub ośmieszeniem się,

4)  nadmierna obawa przed krytyką lub odrzu­ceniem w sytuacjach społecznych,

5) unikanie nowych sytuacji społecznych z powodu poczucia bycia nieudolnym,  

6) ocenianie siebie jako osoby gorszej od in­nych i mało atrakcyjnej,

7) okazywanie niezwykłej niechęci do podej­mowania osobistego ryzyka lub angażowa­nia się w nowe rodzaje aktywności z oba­wy przed niepowodzeniem.

9. Osobowość zależna

1. trudności z podejmowaniem decyzji na co dzień mimo wielokrotnego upewniania się i radzenia się innych

2) opieranie się na innych przy wypełnianiu podstawowych zadań życiowych

3) trudności z wyrażaniem odmiennego zdania wobec innych z powodu obawy przed utratą ich poparcia lub aprobaty,

4) trudności z inicjowaniem własnych pomysłów lub samodzielnym działaniem z powodu braku wiary we własne możliwości, nie zaś z braku motywacji czy energii,

5) decydowanie się na robienie rzeczy przykrych w obawie przed utratą opieki i poparcia ze strony innych,

6) przeżywanie niepewności i bezsilności w sytuacjach zdawania się na samego siebie, z powodu lęku przed nieporadzeniem sobie,

7) pilne poszukiwanie kolejnej bliskiej relacji jako źródła opieki i wsparcia, po zakończeniu poprzedniej,

8) nierealistyczne przejmowanie się lękiem przed sytuacją, w której dana osoba jest zdana na własne siły.

10. Osobowość obsesyjno-kompulsywna

1) nadmierne zajmowanie się szczegółami, przepisami, listami spraw do załatwienia, porządkiem, organizowaniem i planowaniem w stopniu, który powoduje, że główny cel aktywności zostaje stracony z pola widzenia,

2) wykazywanie perfekcjonizmu, który zakłóca wykonanie zadania (np. niezdolność do zrealizowania jakiegoś projektu, ponieważ nie spełnia on wysokich standardów postawionych przez daną osobę),

3) całkowite poświęcanie się pracy i twór­czości z wyłączeniem aktywności rekreacyjnej oraz kontaktów z przyjaciółmi,

4) nadmierna sumienność, skrupulatność oraz sztywność w sprawach moralności, etyki i aksjologii,

5) niezdolność do pozbycia się zużytych i bezwartościowych przedmiotów, nawet jeśli nie mają żadnej wartości sentymentalnej,

6) niechęć do zlecania zadań innym lub pracowania z nimi dopóty, dopóki nie przyjmą sposobu działania danej osoby,

7) skąpstwo w wydawaniu pieniędzy dla siebie i innych, pieniądze są traktowane jako coś, co należy gromadzić na przyszłe sytuacje nadzwyczajne.