Uczelnie

Obszary badań i tematyka wykładów

I. Podstawowe problemy definicyjno-pojęciowe

Kulturowe uwarunkowania pojęcia duchowości (Zachodnia i Wschodnia koncepcja nauki)

Współczesne rozumienie duchowości

Religijność i jej definicje.

Duchowość i jej rozumienie.

Różnice pomiędzy religijnością a duchowością.

Próba przezwyciężenia antynomii religijność-duchowość.

Latentny charakter duchowości

Funkcja duchowości w życiu człowieka – Salutogenne funkcje duchowości – Negatywna rola duchowości

Metanaukowa perspektywa badań nad duchowością

Kompetencje nauk empirycznych (podejście nomotetyczne).

Kompetencje nauk humanistycznych (podejście idiograficzne).

Specyfika myślenia filozoficznego (teologia i religioznawstwo).

Metodologia badań nad duchowością (paralelizm psychofizjologiczny)

II. Wymiar duchowy jako psychologiczny epifenomen

Klasyczne koncepcje rozumienia duchowości

Sigmund Freud i sublimacja popędów…

Narcyzm Heinza Kohuta (duchowość „negatywna”)

Karl Jung i indywiduacja integrująca świadomość zbiorową

Karen Horney i bariery rozwoju duchowego

Erich Fromm i religijność autonomiczna

Teoria relacji z obiektem (Schjelderup, Klein, Suttie)

Duchowość w ujęciu teorii przywiązania

Victora Frankla duchowość jako odnajdywanie sensu

Kazimierza Dąbrowskiego dezintegracja pozytywna

Bernard Spilka – Duchowość wg teorii atrybucji (psychologia poznawcza)

Przełom psychologii humanistycznej

Abraham Maslow, kontynuatorzy i ich poglądy

Rola emocji w duchowym rozwoju człowieka Berenice i Richarda Lazarusów

Dopełniające się strony umysłu – koncepcja Logos i Mythos Giseli Labouvie-Vief

Koncepcje duchowości bazujące na teoriach nauk przyrodniczych – David Hay i biologiczna teoria Boga – Duchowość kwantowa albo Tao fizyki – Zohar-Marshall-Weber i mistycyzm kwantowy – Teoria inteligencji duchowej Roberta Emmonsa

Ukryte teorie duchowości

Teoria Opanowywania Trwogi (Greenberg-Solomon-Pyszczynski)

Mihaly Csikszentmihalyi  i duchowość w przepływie (uskrzydlenia)

Józef Kozielecki i transgresyjna koncepcja duchowości

Ireny Heszen duchowość jako zdolność do transcendencji

Duchowość w humanistyczno-egzystencjalnej koncepcji Haliny Romanowskiej-Łakomy

Proulx-Heine Model Podtrzymywania Sensu.

Daniela Helminiaka koncepcja rozwoju duchowego

Koncepcja copingu Pargamenta

Rozwój duchowy w ujęciu psychologii transpersonalnej

Roberto Assagioli i koncepcja psychosyntezy

Rewolucja Mindfulness czyli odkrycie kluczowej roli uważności w duchowości

Historyczna powszechność praktyk medytacji

Uważność i jej korelaty

Efektywność uważności

Chrześcijańska recepcja uważności

Podsumowanie – Czy istnieje duchowość bez religii?

III. Historyczne uwarunkowania duchowości

Duchowość buddyjska

1) Focused Attention (skupiona uwaga)

2) Open Monitoring – Open Presence (otwarte monitorowanie)

3) Non-referential Compassion (nieodnoszące współczucie)

Duchowość chrześcijańska

Duchowość hinduistyczna

Duchowość islamistyczna

Duchowość judaistyczna

Duchowość w tradycji konfucjańskiej i taoistycznej

Konfucjanizm: religia czy filozofia i pedagogika społeczna

Taoizm jako sztuka paradoksu, myślenia postformalnego i postdialektycznego

IV. Katolicka teologia duchowości

Historyczna ewolucja rozumienia pojęcia duchowości

Historia duchowości

Okres starożytny

Duchowość średniowiecza

Duchowość chrześcijańska doby nowożytnej

Chrześcijańska duchowość współczesna

Typologia duchowości

Benedyktyńska szkoła duchowości

Atrybuty franciszkańskiej szkoły duchowości

Dominikańska szkoła  duchowości

Karmelitańska szkoła  duchowości

Szkoła  ignacjańska

Inne szkoły duchowości

Chrześcijańska definicja duchowości

V. Negatywne (różnicujące) i pozytywne kryteria diagnostyczne

Diagnoza różnicująca w psychologii

Wgląd

Marzenia senne

Marzenia dzienne

Twórcze stany transgresyjne

Doświadczenie szczytowe

Stany halucynogenne

Sugestia i hipnoza

Ekstaza i trans

Opętania

Odmienne stany świadomości

Near-death experience (doświadczenia z pogranicza śmierci)

Doświadczenia oceaniczne

Pozytywne kryteria diagnostyczne (teologiczne i psychologiczne)

Psychologiczne kryteria diagnostyczne – Mistycyzm (Hood) – Koncepcja dojrzałości religijnej

Teologiczne kryteria diagnostyczne

VI. Nadzwyczajne zjawiska związane duchowością oraz ich ocena

Ekstaza – Zaburzenia schizoafektywne, histrioniczne, bordeline – Ekstaza w kontekście konfliktów emocjonalnych – Ekstaza w stanach psychozy- Kryteria różnicujące

Wizje a urojenia i halucynacje – Typologia wizji – Typowe objawy urojeniowe – Naturalna potrzeba duchowości w psychozie – Kryteria różnicowe

Porwania mistyczne – Weryfikacja psychologiczna

Glosolalia

Stygmaty

Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną – Zaburzenia somatopsychiczne – Kryteria różnicowe

Objawienia prywatne

VII. Mistycyzm i doświadczenia mistyczne

Mistycyzm jako epifenomen psychologiczny

Doświadczenie mistyczne w teoriach psychologicznych – Podejście  biologiczne – Podejście poznawcze

Cechy podatności mistycznej

VIII. Funkcje i efektywność uważności

Zmiany fizjologiczne i efektywność medyczna

System sercowo-naczyniowy

System metaboliczny

Chroniczny ból

Choroby zagrażające życiu (rak, HIV, fibromialgia)

Skuteczność psychoterapeutyczna (psychologia kliniczna)

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD)

Nawroty depresji i tendencje samobójcze

Zaburzenia z pogranicza tzw. bordeline (Bordeline Personality Disorder – BPD)

Zaburzenia związane z odżywianiem

Uzależnienia

Zespół stresu pourazowego (Post Traumatic Stress Disorder – PTSD)

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD)

Psychoza

IX. Specyfika wyższych procesów duchowych na podstawie badań empirycznych dotyczących mindfulness

Neurobiologia  procesów poznawczych i emocjonalnych

EEG i aktywność alfa

Blokowanie alfa versus habituacja alfa

EEG a aktywność fal theta

Synchronizacja gamma

Lateralizacja mózgu i hemisferyczna dominacja

PET, fMRI i EEG

Neurobiologiczny model medytacji

Receptywność procesów uwagi

Neuroplastyczność mózgu

Kliniczne modele eksplanacyjne

X. Dynamika procesów duchowych i możliwe komplikacje rozwojowe

Etap sensoryczny

Etap wspomnieniowo-analityczny

Etap symboliczny

Etap integracji

XI. Zaburzenia związane z duchowością

Zaburzenia osobowości (obsesyjno-kompulsyjne, histeryczne i narcystyczne)

Zaburzenia psychiczne (psychoza, depresja, dysocjacyjne, afektywne)

Zaburzenia sensoryczne (depersonalizacja, derealizacja, deja vu, halucynacje)

Zaburzenia myślenia (idee nadwartościowe, przyspieszenie, zahamowania, zatamowania, rozkojarzenie, splątanie, perseweracje)

Zaburzenia wolicjonalne (spowolnienie, osłupienie, katatonia, stereotypie, podatność hipnotyczna, nadaktywność)

Zaburzenia świadomości (przymglenie, zmącenie, zawężenie)

XII. Psychoterapia a duchowość

Pozytywne traktowanie duchowości w procesach leczenia

Problemy z konceptualizacją duchowości w psychoterapii

Integracja duchowości w psychoterapii

Neutralność terapeuty

Wpływ przekonań religijnych na proces psychoterapii

Procedury zbierania informacji dotyczące sfery duchowej

Czynniki sprzyjające pozyskiwaniu danych na tematy duchowe

Rozmowy w obliczu śmierci

 

WYNIKI BADAŃ PORÓWNAWCZYCH

SKALA PŁEĆ ASP SD Karma SD UJ SD UPJP2 SD
Ruminacje K 3,01 ,84 3,28 ,68 3,20 1
M 2,65 ,67 2,99 ,91
Refleksyjność K 3,48 ,54 3,07 ,78 3,37 1,21
M 3,32 ,70 3,14 ,89
Niereaktywność K 3,22 ,67 3,39 ,67 2,54 ,89 2,87 ,55
M 3,55 ,65 2,78 ,68 2,95 ,67
Obserwowanie K 3,54 ,63 4,01 ,65 4,04 ,48 3,15 ,63
M 3,50 ,64 3,75 ,55 2,83 ,74
Świadome Działanie K 3,15 ,72 3,38 ,45 3,63 ,61 3,25 ,62
M 3,15 ,60 3,39 ,51 3,47 ,76
Opisywanie K 3,00 ,64 3,11 ,69 3,37 1,08 3,25 ,69
M 3,14 ,67 3,07 ,60 3,23 ,60
Nieosądzanie K 3,08 ,89 3,59 ,66 3,18 ,82 3,19 ,68
M 3,36 ,69 3,75 ,77 3,36 ,78
Interpretacja Religijna K 3,21 ,49 3,56 ,42 3,53 ,40 2,97 ,93
M 3,17 ,56 3,53 ,43 2,81 ,81
Mistycyzm Introwertywny K 3,01 ,64 3,29 ,53 3,44 ,54 2,37 ,91
M 2,70 ,59 3,37 ,47 2,25 ,77
Mistycyzm Ekstrawertywny K 2,75 ,76 3,23 ,67 2,90 ,75 2,11 ,85
M 2,60 ,72 3,22 ,70 1,99 ,81