Schizofrenia
Przewlekła i degradująca choroba psychiczna związana z nieprawidłowościami w budowie i funkcji mózgu, dezorganizacją mowy i zachowania, urojeniami i halucynacjami.
– na schizofrenię choruje, co setny człowiek
– typowy schizofrenik to mężczyzna 20-25 lat, kobieta 26-35 lat.
– 10% chorych ginie śmiercią samobójczą
– choroba nawracająca o dużym obciążeniu społecznym
|
Kryteria diagnostyczne DSM- IV |
|
|
KLUCZ 1 „ 4 A” *afektu zblednięcie *asocjacji utrata *ambiwalencja *autyzm
|
KLUCZ 2 Dwa lub więcej objawów z listy podanej niżej trwające, co najmniej miesiąc (lub mniej, jeżeli były efektywnie leczone) *urojenia *omamy *zdezorganizowane wypowiedzi *zdezorganizowane lub katatoniczne zachowanie *objawy negatywne Znaczące pogorszenie funkcjonowania socjalnego lub zawodowego |
|
Objawowe kryteria ICD – 10 |
||
| G1 i co najmniej jeden z poniższych objawów w epizodzie psychozy (minimalny czas trwania 1 miesiąc)*echo myśli*urojenia wpływu*omamy słuchowe o treściach dyskutujących, komentujących*uporczywe urojenia o treściach dziwacznych | Lub | G1, z co najmniej 2 z poniższych objawów w epizodzie psychotycznym, (jeśli trwają, co najmniej miesiąc i towarzysza im urojenia bez treści afektywnej)*utrwalone omamy*niespójne lub zdezorganizowane wypowiedzi*zachowanie katatoniczne*objawy negatywne- związane z deterioracją,- jedn. procesy organiczne i schizofrenia |
Objawy kognitywne – urojenia:
*charyzmatyczne
*kontroli
* prześladowcze
*odnoszące
*owładnięcia, oddziaływania
*odsłonięcia
Formalne zaburzenia myślenia
*luźne skojarzenia (zbaczanie, przeskok myślowy, ubóstwo treści)
*dźwięczenie
*neologizmy (zlepki pojęciowe, „zwierzęto nakarmialność”)
* rozkojarzenie – wątki myślowe przeskakują
Zaburzenia percepcji – Omamy:
* słuchowe
* wzrokowe
*dotykowe
* pseudohalucynacje
*halucynacje psychiczne (wrażenie nasyłania myśli)
Objawy emocjonalne
*płaski afekt
* niedostosowanie afektywne
*anhedonia
Objawy behawioralne – zaburzenia ekspresji i emocji:
*utrata motywacji
*izolacja emocji
Postacie schizofrenii
Paranoildalna
*omamy i urojenia
* brak formalnych zaburzeń myślenia
* lepsze rokowanie
* późniejszy początek
* prześladowczość … – im mózg młodszy tym bardziej podatny na dezintegrację
Katatoniczna
* zaburzenia zachowania ruchowego w postaci hipokinetycznej – złożone ruchy spowolnione aż do stuporu katatonicznego (nie mruga, nie je)
* Atawizmy – znieruchomienie aktywności ruchowej
* stupor schizofreniczny
* giętkość woskowata – podniesiemy rękę osobie chorej to będzie tak trzymać
* stereotypie – stereotypowe ruchy np. kiwanie się jak w chorobie sierocej
* negatywizm czynny – aktywne przeciwstawianie się
* negatywizm bierny – leżenie bez ruchu
* zespół poduszki powietrznej – głowa nad poduszką utrzymywana jest cały czas, ręka podniesiona zwisa w powietrzu w postaci hiperkinetycznej
* zryw katatoniczny
* duża aktywność
* pobudzenie psychoruchowe, nie jest nacechowane na zrobienie krzywdy)
Zdezorganizowana (hebefreniczna)
* dezorganizacja myślenia, afektywna, zachowania
* złe rokowanie
* wczesny wiek
* humor wisielczy na smutno
* arogancja, cynizm, głupkowate polemiki, bez wstydu
Niezróżnicowana
Pacjent nie spełnia kryteriów pozostałych zaburzeń
* postać prosta: objawy osiowe bez innych charakterystycznych
* autyzm- zaburzony kontakt ze światem, rozmawiają, ale nie „trafiają świat”
* autyzm bogaty/ pusty
Fazy psychozy – Fazy terapii
Ostra
– objawy psychotyczne
– cele terapii: zapobieganie objawom zagrażającym pacjentowi i jego otoczeniu, uzyskanie kontroli nad zachowaniem, redukcja objawów, a w efekcie szybki powrót do normalnego poziomu funkcjonowania
Niebezpieczeństwa- samobójstwo
Stabilizacja
– pierwsza 6 miesięcy od początku epizodu psychotycznego, w czasie której dochodzi do stopniowej redukcji objawów ostrych
– cele terapii to wczesne zapobieganie nawrotów psychozy, readaptacja pacjenta do środowiska, dalsza redukcja objawów, utrata remisji
Remisja
– objawy psychotyczne są minimalne lub nieobecne
– terapia to poprawa funkcjonowania i minimalizacja ryzyka powrotu
Diagnoza
– Faza prodromalna – izolacja, pogorszenie funkcjonowania w sferze zawodowej, domowej, dziwne zachowania, mówienie do siebie, zaniedbanie higieny, dziwne wypowiedzi, przekonania, zblednięty afekt, dziwaczne doznania zmysłowe,
– Aktywna – wyraźny obraz psychopatologiczny
Rokowanie
*10% – zejście niekorzystne, ciągła hospitalizacja
*1/3 remisje, około co 5 lat objawy
*60% przebieg epizodyczny, co 2-3 lata
Czynniki biologiczne
GENETYCZNE
– np. chromosom 5 lub 13, nie zawsze to jest regułą, ale uszkodzenia ich współwystępują z nią
– jeśli matka jest zdrowa to 1% szans na zachorowanie
– jeśli jest schizofreniczką, to prawdopodobieństwa wzrasta do 10%
Badanie bliźniąt
Jednojajowe chorowały z częstotliwością powyżej 50% ryzyka zachorowania we dwoje; 2 – jajowe kilkanaście % (Kety 1968)
Obecnie: MZ>DZ: 6-17% DZ; 28- 48% MZ
Badanie adopcyjne: krewny biologiczny- krewny adopcyjny
Biologiczni krewni probantka – 8,9% corcondance
Adopcyjni krewni probanta – 1,9 % concordance
CZYNNIKI OKOŁOPORODOWE
Osoby chore na schizofrenię pochodziły z rodzin schizotypowych; w tych rodzinach okołoporodowe urazy były częstsze, stąd więcej komplikacji, większe obciążenie ryzykiem
INFEKCJE
– zaobserwowano tendencję, gdy II trymestr przypadał wiosną lub na jesieni, osoby częściej zapadały na schizofrenię, oznaczałoby to, że infekcje sezonowe również mają wpływ
– infekcje w II trymestrze ciąży: kora się formułuje
– w okresie dojrzewania traci dużo synaps człowiek; na 1 neuron przypada 10 – 100 tysięcy synaps; gdy połączeń jest za dużo, zostają przeczesane
CZYNNIKI ALERGICZNE
– toksoplazmoza u schizofreników występuje częściej – mają częstszy kontakt z kotami
PATOGENEZA
– UKŁAD LIMBICZNY- EMOCJE
– PŁATY CZOŁOWE – TEORIA HIPOFRONTALITY
– PŁATY SKRONIOWE – OMAMY SŁUCHOWE
– ZWOJE PODSTAWY- ZABURZENIA RUCHOWE
KONCEPCJA NEUROROZWOJOWA (Weinberg, Lisiecka)
– o tworzeniu prawidłowej piętrowej struktury mózgowej
– migracja komórek – II trymestr ciąży
– wojna radziecko – fińska, głód w Holandii, II wojna światowa, – kobiety w ciąży, które dowiedziały się o śmierci mężczyzn
– infekcje wirusowe, pora urodzin (wiosna i zmiany poprzedzone epidemią grypy)
– wiek dojrzewania – apoptoza, pruning, odsłonięcie deficytów
– w okresie przed 22 r. ż. poziom BDNF czynnik tropowy, nieprawidłowe formy Valina i Metionina (płaty czołowe rozwijają się do 22 r. ż.)
– 41 – 44 lat – człowiek nabywa umiejętności, których wcześniej nie miał, nie ma już takiej emocjonalności
*Znaczenie układu dopaminergicznego, układu mezolimbicznego, mezokortykalnego
-ruch
-motywacja
-aktywność, inicjatywa
-odczucia hedonistyczne
-kontrola hormonalna
-pamięć robocza
Liczba neuronów dopaminergicznych nie osiąga miliona i potem opada.
Schizofrenia jako globalna choroba tożsamości.
Organizacja pozioma – lateralizacja (- patologia bierze się ze złej synchronizacji półkul (łączenie tego w językowe i spostrzeżeniowe) – krewni osób chorych na schizofrenię są często wybitni pod kątem twórczości
– 100 000 lat – odłączenie Australii od Europy – ludzie, którzy zostali w Australii tak samo często chorują jak inni
– procent rozproszenia – chromosom X (Crow 1898)
– objawy Schneiderowskiego- wytwórcze objawy:
*urojenia owładnięcia
*urojenia oddziaływania
*urojenia odsłonięcia pseudohalucynacje
*halucynacje psychiczne
Zespół paranoidalny
Objawy:
- rozpad osobowości; dezintegracja składników emocjonalnych, poznawczych i motywacyjnych,
- nieusystematyzowane urojenia, tj. najczęściej:
– odsłonięcia (otoczenie zna myśli chorego),
– odnoszące, czyli ksobne (odnoszenie do siebie różnych obojętnych zjawisk i faktów),
– wpływu (nasyłania, wykradania myśli, kierowania jego przeżyciami lub zachowaniem),
– prześladowcze i wielkościowe,
– zmiany osoby chorego (uważa, że jest kimś innym niż w rzeczywistości),
– działania związane z realizacją urojeń,
– omamy (halucynacje) najczęściej słuchowe, ale nierzadko węchowe, smakowe, trzewne, pseudohalucynacje (wyobrażenia zlokalizowane w przestrzeni wewnętrznej, przeżywane jako obce), rzadziej omamy wzrokowe,
- formalne zaburzenia myślenia:
– dereizm – oderwanie myślenia od rzeczywistości,
– myślenie paralogiczne – zaburzenia logiki myślenia,
– rozkojarzenie – zaburzenia toku myślenia,
– ilościowe zaburzenia toku myślenia: otamowanie, natłok myśli.
Uwaga:
W odróżnieniu od objawów zaburzeń świadomości zachowane zostają formy gramatyczne.
Zespół paranoiczny
Objawy:
- zwarte, usystematyzowane urojenia, najczęściej o treści wielkościowej, prześladowczej, pieniaczej i zazdrości,
- działania zgodne z urojeniami,
- utrzymana integracja osobowości,
- pewne respektowanie przyjętych norm społecznych.
Uwaga:
W zespole paranoicznym nie obserwuje się cech rozpadu osobowości i chaotyczności charakterystycznej dla zespołu paranoidalnego.