Zaburzenia świadomości

Świadomość to:

– stan przytomności umysłu.

– optymalny stan aktywacji ośrodkowego układu nerwowego umożliwiający samoorientację i orientację w otoczeniu.

Świadomość oceniamy pod względem funkcji świadomościowej czyli jasność i świadomość pola oraz funkcji orientacji, którą dzielimy na autopsychiczną( podstawowe dano dotyczące własnej osoby np.: nazwisko, imię) oraz allopsychiczną (orientacja w miejscu, czasie i sytuacji)

Zaburzenia świadomości polegają one na zmianach ilościowych lub jakościowych w zakresie ogólnego funkcjonowania psychiki.

 

Cechy:

-różnie nasilone cechy dezorientacji,

-izolacja od realnej rzeczywistości, wyrażona poprzez fragmentaryczne spostrzeganie otoczenia oraz trudności w skupieniu uwagi,

– utrudnienie toku myślenia poprzez różnego stopnia splątanie toku myślenia,

– zaburzenia procesu pamięci

 

Ilościowe zaburzenia świadomości: przymglenie świadomości, stan somnolencji czyli senność patologiczną, stan soporu zwany inaczej półśpiączką oraz śpiączkę.

1. Przymglenie świadomości – stan podobny do stanu występującego przed zaśnięciem. Może być spowodowane dłuższą bezsennością, wyczerpaniem, infekcjami, urazami oraz guzami mózgu a także w początkowej fazie schizofrenii

2. Stan somnolencji  -objawy podobne jak w przypadku przymglenia, ale są bardziej nasilone. Dodatkowo obniżone zostają zdolności werbalne.

3. Stan soporu (półśpiączka)- objawy w tej chorobie jeszcze bardziej nasilone niż w przypadku stanu somnolencji, brak reakcji słownych, osłabienie ruchów ścięgnistych i okostnowych. Reakcja bólowa jednak zachowana.

4. Śpiączka (coma) – brak reakcji na bodźce słowne i bólowe ze stopniowym zanikaniem odruchów, taki stan może doprowadzić do zgonu. Do świadomości chorego nie docierają żadne pobudzenia ze świata zewnętrznego lub z jego własnego organizmu. Śpiączka może być cukrzycowa, mocznicowa, pourazowa, związana z narkozą.

 

Jakościowe zaburzenia świadomości:

1. Zespół majaczeniowy (deliryjny)

Zespół ten występuje w przebiegu działania środków toksycznych zewnątrzpochodnych (np. alkohol) lub wewnątrzpochodnych (np. bakteryjnych powodujących wysoką temperaturę).Człowiek w stanie majaczenia może być niebezpieczny dla siebie i innych.

Najczęstszym stanem zaburzonej świadomości jest majaczenie drżenne(przy chorobie alkoholowej)- objawy nasilają się w nocy.

Charakteryzuje się następującymi objawami:

– dezorientację w czasie, a przy znacznym nasileniu, także w otoczeniu

– zaburzeniami spostrzegania pod postacią iluzji oraz prawdziwych omamów. Omamy mają zwykle charakter sceniczny, tzn. chory reaguje na nie jak widz. Omamy nasilają się w miarę pogarszania warunków spostrzegania (np. o zmroku, w ciemności)

– zaburzeniami toku myślenia pod postacią, inkoherencji utrudniającej kontakt. Mogą wystąpić także zaburzenia treści myślenia pod postacią urojeń konkretnoobrazowych będących zwykle urojeniową interpretację treści wynikających z zaburzeń spostrzegania.

– nastroju zmiennego zależnego od treści omamowych, często lękowego z drażliwością (dysforyczny)

– sferę ruchową wyrażającą niepokój z możliwością zachowań agresywnych będących odpowiedzią na psychotyczne doznania omamowe

– pamięć – występuje częściowa amnezja z zachowaniem fragmentów wspomnień

przeżyć chorobowych

2. Zespół snopodobny (onejroidalny)

Stan zbliżony do płytkiego snu. Świadomość falująca. Przyczyny występowania tego zespołu są, podobne, jak w przypadku zespołu majaczeniowego. Występuje on jednak znacznie rzadziej. Charakteryzuje się następującymi objawami:

– dezorientacja w czasie i otoczeniu

– zaburzeniami spostrzegania pod postacią, złożonych omamów prawdziwych w stosunku do których chory stara się reagować czynnie. Treści omamów są zwykle rozbudowane np. bitwy, podróże, loty kosmiczne, a chory zachowuje się tak jakby brał w nich udział.

– zaburzeniami myślenia pod postacią inkoherencji oraz urojeń głównie konkretno-obrazowych odzwierciedlających treści omamów

– zmiennym nastrojem, od lęku do radości i zachwytu w zależności od treści omamów

– z zakresu sfery ruchowej mogą występować ruchy wyrażające treść omamów, niepokój ruchowy lub stupor

– zaburzeniami pamięci pod postacią częściowej amnezji zwykle o większym

zakresie niż w zespole majaczeniowym

3. Zespół zamroczeniowy (obnubilacyjny)

Najczęściej występuje w przebiegu padaczki, przed lub po napadzie. Czynnikiem prowokującym wystąpienie tego zespołu może być alkohol lub inny środek toksyczny. Zespół ten występuje w kilku odmianach. Charakteryzuje się następującymi objawami:

– całkowitą dezorientację lub zwężeniem pola świadomości

– możliwością wystąpienia iluzji i omamów

– zaburzeniami toku myślenia różnego stopnia, a niekiedy tylko dyskretnej inkoherencji. Urojenia są raczej skąpe, konkretno-obrazowe

– nastrój zależny od treści przeżyć psychotycznych

– sfera ruchowa jest zaburzona w różnym stopniu. Może występować pozorna

zborność (zamroczenia jasne) lub bezładny niepokój ruchowy

– zaburzeniami pamięci pod postacią amnezji całkowitej

Odmiany tego zespołu to:

-zamroczenie jasne (z pozorną zbornością zachowania np. w popędzie wędrowczym),

-fuga – nagłe bezładne zachowania ucieczkowe.

-ekstatyczne –tylko przeżycia omamowe, bez reakcji na bodźce zewnętrzne.

-stan automatyzmu ruchowego

-sennowłóctwo-somnambulizm

-stany wyjątkowe np. reakcje krótkiego spięcia

 

4. Zespół splątaniowy (amentywny)

Jest to zespół zaburzeń świadomości towarzyszący ciężkim stanom somatycznym w przebiegu chorób wewnętrznych lub organicznego uszkodzenia mózgu. Charakteryzuje się następującymi objawami:

– głęboką dezorientację w czasie i miejscu, a także co do osób z otoczenia i własnej osoby

– zaburzeniami toku myślenia pod postacią silnej inkoherencji (splątania myślenia

– niepokojem ruchowym, zwykle o charakterze manipulacyjnym lub pod postacią

jaktacji (stereotypowych ruchów skubania, drapania, darcia). Rodzaj niepokoju ruchowego determinowany jest wydolnością fizyczną w przebiegu ciężkiej choroby somatycznej

– zaburzeniami pamięci pod postacią niepamięci całkowitej

Objawy psychotyczne, takie jak omamy i urojenia są trudne do stwierdzenia z powodu znacznie ograniczonego kontaktu z chorym. Na to, że mogą one występować wskazuje czasami zachowanie chorego.

 

Zespoły zaburzeń przytomności

1. Zespół wyłączanie przytomności (ilościowe zaburzenia przytomności)

-Nadmierna senność

-stan półśpiączki, śpiączki

2. Zespół prostego przymglenia

-objawy przymglenia(objawy zagubienia)

3. Zespół splątaniowy (amnetywny, amencja)

-splątanie wypowiedzi

-głęboka dezorientacja

-znaczna niepamięć okresu zaburzeń

-chaotyczna aktywnośc ruchowa z niepokojem bądź też zahamowaniem

-głębokie przymglenie z ekspresją bezradności i zagubienia

4. Zespół majaczeniowy (majaczenie, delirium)

-iluzje, omamy

-zamącenie świadomości

-wahania tempa przeżywania, aktywności i nastroju

-dezorientacja w czasie, miejscu, sytuacji

-po ustapieniu objawów fragmentaryczna niepamięć epizodu

5. Zespół zamroczeniowy (zamroczenie, stan pomroczy)

-ograniczenie lub zniesienie kontaktu

-sztywność zachowania

-zachowanie odbiegające od typowych dla tej osoby

-dezorganizacja w czasie, miejscu i sytuacji, a także własnej tożsamości

-nagły początek objawów i koniec

-częsta niepamięć po ustąpieniu epizodu

6. Zespół asteniczny (astenia, zespół przewlekłego zmęczenia)

-poczucie osłabienia, niewydolności psychicznej i fizycznej

-nadwrażliwość na różne bodźce

-niewielkie zmiany nastroju i aktywności

-zmiany impulsywności popędowej – zaburzenia snu, łaknienia, libido.

7. Zespół omamowy (omamica, halucynoza) – dominują omamy

8. Zespół katatoniczny

-utrata kontaktu

-zaburzenia ruchu

-ograniczenie lub zniesienie kontaktu

-osłupienie = postać hipokinetyczna lub pobudzenie = postać hiperkinetyczna

-parakinezy katatoniczne

-sztywność zachowań np. stereotypie, perseweracje