Zaburzenia procesów emocjonalnych

Typ nastroju:

1. Depresyjno-dysforyczny

-rozżalenie, zniechęcenie, złość;

-nieprawidłowe postrzeganie poznawcze = ujemna ocena:

-swojej pozycji (+ pocz. poniżenia przez innych, złości wobec siebie, przy względnie zachowanej samoocenie)

-poprzedzających wydarzeń (pocz. nieszczęścia, pokrzywdzenia przez los)

-sytuacji i możliwości jej rozwiązania (pocz. braku wyjścia, oczekiwanie pomocy)

-gwałtowność, zmienność, znaczna reaktywność

2. Dystymiczny

-złe samopoczucie

-zahamowanie myślenia

-pobudliwość i lękliwość

-hipochondryczne pocz. wyczerpania i dolegliwości fizycznych

3. Maniakalny

-równomierne wzmożenie podwyższonego nastroju, uniesienie, radość

-długotrwałość, charakter ekspansywny

-„triada maniakalna”:

-podwyższenie samooceny (przypisywanie sobie wysokiej wartości)

-podwyższenie oceny własnej przyszłości

-podwyższenie oceny przyszłości (mało krytyczny optymizm)

-czasem urojenia wyższościowe

-mania gniewna – drażliwość i złość w konfrontacji z niekorzystnie nastawionym środowiskiem

4. Hipomaniakalny – nienasilone wzmożenie nastroju

5. Inne zaburzenia związane z podwyższonym nastrojem.

1) Nastrój euforyczny:

-płytkie wzmożenie nastroju

-wesołość, pogoda ducha, samozadowolenie

-mniej trwały i mniej ekspansywny, ale bardziej niedostosowany do rzeczywistości niż mania

2) Nastrój moriatyczny:

– nasilona wesołkowatość

– tendencja do dowcipkowania i błaznowania

3) Nastrój ekstatyczny:

– podniosłość oceny zdarzeń i swojego w nich udziału

– doniosłość własnej roli, tożsamości

 

Lęk i jego przejawy

Nastrój z dominującym uczuciem silnego zagrożenia (źródło nieznane/nierealne). Towarzyszy wzbudzenie ruchowe (drżenie, dygotanie, męczliwość), psychiczne (trudność skupienia, wzmożona czujność, drażliwość) i autonomiczne (hipertonia, zawroty głowy, nudności). Przejawy lęku:

-uogólniony – długotrwałe napięcie lękowe o mało zmiennej intensywności

-napadowy – krótkotrwałe epizody o dużym nasileniu

-w postaci fobii – nawykowe unikanie sytuacji lękorodnych kojarzonych z obawą wystąpienia nasilonego lęku.

Złość (dysforia) i jej przejawy

Nastrój, w którym dominuje negatywne wzburzenie, połączone z poczuciem ograniczenia lub zablokowania możliwości ekspansji. Towarzyszą mu przekonanie o doznanej krzywdzie (lub żal do siebie), wzbudzenie ruchowe (drżenie, napięcie, niepokój), wzbudzenie autonomiczne (bladość, wzrost ciśnienia). Główne przejawy złości to:

-wybuchy złości – gwałtowne, intensywne, krótkotrwałe, często towarzyszy agresja.

-złość uogólniona – dłuższy nastrój dysforyczny. Występuje złość, rozdrażnienie, żal, agresja (raczej werbalna niż czynna).

 

Dynamika:

1. Zobojętnienie uczuciowe, czyli wyraźne ilościowe upośledzenie przeżywania uczuć:

-apatia – brak przeżywania uczuć

-hipopatia – ograniczenie przeżywania uczuć

2. Chwiejność uczuciowa a nieotrzymanie uczuć

Chwiejność to nadmierna zmienność emocji, łatwe przechodzenie z jednej w drugą (np. smutek – radość), a nietrzymanie emocji to wyzwalanie gwałtownych emocji, pod wpływem błahych bodźców.

3. Spłycenie uczuciowe a zubożenie uczuciowe:

Spłycenie (sztywność, bladość) dotyczy „formy”, a zubożenie (uproszczenie, prymitywizacja) „treści” emocji. Spłycenie – ograniczenie intensywności, barwy i modulacji emocji. Zubożenie – przewaga uczuć związanych z zaspokajaniem potrzeb biologicznych nad uczuciami wyższymi.

4. Czym różni się zaleganie uczuć od lepkości uczuciowej?

Zaleganie – długotrwałe utrzymywanie się stanów uczuciowych w praktycznie niezmienionej postaci

Lepkość – niemożność „oderwania się” od emocji

 

Syntymia – wysycenie:

– paratymia – niedostosowanie ekspresji uczuciowej do okoliczności

– hipertymia – przesadna ekspresja emocjonalna

– hipotymia – ograniczona ekspresja emocjonalna

– atymia – niemal zanik wysycenia emocjonalnego

– katatymia – życzeniowe przekształcanie przeżyć lub zachowań pod wpływem nastawień emocjonalnych (np. skazaniec słyszy kroki zwiastujące ułaskawienie lub egzekucję)